یازده کلید کار گروهی (قسمت سوم روش تدریس کارگروهی)

به خاطر اهمیت کارگروهی، این روش تدریس را در سه قسمت تقدیم شما کردیم

این مقاله سومین قسمت از مقالات کار گروهی است . توصیه می کنم قبل از خواندن این مطلب قسمت اول کارگروهی  و قسمت دوم کارگروهی  را مطالعه بفرمایید.

 

۱- گروه بندی

با توجه به تعداد نفرات و نوع فعالیت تعداد و ترکیب اعضای گروه متفاوت خواهد بود.

قبلا در مقالات گارگروهی قسمت اول و کار گروهی قسمت دوم  تاکید کرده بودیم که بهتر است گروه ها ناهمگن باشند عکس زیر نحوه ی انتخاب اعضای گروه به صورت تصادفی را نشان می دهد.

روش تدریس کارگروهی
انتخاب تصادفی اعضای گروه

 

در شکل های زیر مدل های مختلف نشستن گروه ها  در کلاس مشخص شده اند.

کارگروهی روش تدریس
نشسته در یک جهت روبه معلم

 

نشستن در گروه ها در جاهای مختلف کلاس
نشسته در گروه ها در جاهای مختلف کلاس

 

روش تدریس کارگروهی
نشسته در گروه ها نزدیک دیوارها

 

کارگروهی روش تدریس
نشستن به صورت دایره ای، تمرکز به مرکز

 

 

[highlight background=”” color=””]ادامه ی این مقاله برای انجام کار گروهی در تمام سطوح و زمینه ها کاربرد دارد[/highlight]

۲- وضع قوانین بنیادی

شما باید در گروه قانون داشته باشید. برای وضع قوانین حتماً از خود دانش آموزان کمک بگیرید. به‌عنوان‌مثال قوانین کلاس شما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

 

  • همه باید حق نظر دادن داشته باشند.
  • تقسیم‌کار به‌صورت مساوی باشد.
  • هرکس باید کارش را طبق زمان معین‌شده انجام دهد.
  • شرکت در جلسه‌های گروهی در موعدهای تعیین‌شده به‌صورت منظم
  • ارائه گزارش­های منظم در جلسات
  • عدم تبعیض در بیان و رفتار اعضای گروه
  • همه باید از قوانین گروه مطلع باشند

 

۳- تعریف اهداف و برنامه ­ریزی فعالیت­های گروه

به‌منظور جلوگیری از هرگونه پریشانی باید اهداف و برنامه‌ها به‌خوبی موردبحث و بررسی قرار گیرند. این امر می‌تواند به دو گروه اهداف قابل تحویل به گروه و اهداف شخصی تقسیم شود.

اهداف قابل تحویل به گروه را توسط پاسخ به این پرسش‌ها می‌توانید معین نمایید:

  • هدف قابل‌دسترسی گروه چیست؟
  • چه فعالیتی در نظر گرفته‌شده است؟
  • خلاصه آن فعالیت چیست؟
  • خروجی پروژه چیست؟
  • ارائه؟
  • گزارش؟
  • چه المان‌های شخصی در این پروژه دخیل هست؟
  • یک فعالیت چگونه به کارهای کوچک‌تری می­تواند شکسته شود؟

اهداف شخصی با توجه به پاسخ این پرسش­ها به دست می­ آیند:

  • چه مهارت­هایی را از این فعالیت می­توانم بیاموزم؟
  • به چه موضوعی ادراک پیدا خواهم نمود؟
  • به چه موضوعی ادراک پیدا خواهم نمود؟
  • چگونه می­توانم  آموخته­های خود را عمیق­تر نمایم؟

به‌منظور داشتن یک منظر از پروژه، فراموش نکنید که اهداف شخصی و قابل تحویل در حین پروژه را در جلسه گروه مطرح نمایید.

 

۴- توزیع نقش‌ها

توزیع نقش­ها در گروه­ها بایست با توجه به نقاط قوت هر یک از اعضا انجام دهیم. این امر به معنی اعطای وظیفه­ای تکراری به شخص معینی نیست، بلکه از این کار-یعنی عطای وظیفه­های تکراری به یک فرد- بایست جلوگیری به عمل آید. ولی چیزی که واضح است آن است که طبیعتاً هر شخص در یک وظیفه بهتر و کاراتر عمل می­کند. در هنگام تقسیم وظایف به این موارد توجه کنید

  • چه کسی رهبر بهتری برای گروه هست؟
  • چه کسی برای ترتیب دهی به جلسات گروهی فرد مناسب­تری است؟
  • چه کسی ایده­های بهتری را ارائه می­دهد؟
  • چه کسی دقیق و وسواس به کار است؟
  • چه کسی پرانرژی و قاطع در تصمیم­گیری است؟

نقاط ضعف را هم بایست در نظر بگیریم:

  • چه کسی از اوضاع بیشتر ابراز نارضایتی می­کند؟
  • چه کسی نادقیق است؟
  • چه کسی زمان پروژه را رعایت نمی­کند؟
  • چه کسی احتمال دارد از زیر کار فرار کند؟

نقاط قوت و ضعف خود را بین افراد گروه بحث نمایید و در مورد اعطای وظایف مختلف به اعضای مختلف بحث کنید و در این حین ازنظر و رأی‌گیری افراد دیگر گروه هم کمک بگیرید.

 

۵-اعطای مسئولیت‌ها

هر فعالیت بزرگی را که مشخص نمودید را می­توانید به مجموعه‌ای از فعالیت‌های کوچک‌تر تقسیم نمایید. تقسیم فعالیت‌ها به اعضای گروه بایست با توجه به نقاط قوت، تجربیات و ترجیحات افراد گروه باشد. از تقسیم عادلانه کار میان افراد گروه اطمینان حاصل نمایید.

همواره لازم نیست که افراد یک گروه باهم کار کنند؛ گاهی اوقات با توجه به مسئولیت‌ها و وظایف می‌توان زیر گروهایی را تشکیل داد که وظایف خاصی را انجام دهند. در این زیرگروه‌ها بایست یک سری قوانین بنیادی همانند قوانینی که برای گروه­ها وضع می‌شود را داشت.

 

۶- نقشه فعالیت‌ها با توجه به فرجه‌های زمانی

نقشه‌ای از فعالیت‌ها را با توجه به فرجه زمانی به گروه/زیرگروه‌ها ارائه نمایید. اطمینان حاصل نمایید که هرکدام از اعضای گروه نسخه­ای از این نقشه را با توجه به اهداف و مقیاس­های زمانی داشته باشند. از واقع‌بینانه بودن فرجه­های زمانی اطمینان حاصل نمایید به‌طور که وجود آن‌ها باعث ایجاد محرک در افراد گروه باشد.

 

فعالیت مسئول فرجه زمانی وضعیت انجام

 

 

۷- کنترل فرایندها و کامل نمودن فعالیت­ها

در هنگام کاربر روی پروژه دقت به روند کلی پروژه ضروری است. این امر می­تواند توسط پست­های الکترونیکی منظم یا از طریق پیامک به افراد گروه گوشزد شود ، جلسات گروهی منظم به‌منظور در نظر گرفتن پیشرفت­های تمام افراد پروژه، یا به اشتراک گذاشتن ایده‌های جدید و راه‌های مقابله با هرگونه مشکل  انجام گیرد.

گزارشی از این جلسات گروهی می­تواند در جهت اطمینان از اطلاع همه اعضای گروه با روند پروژه مناسب است. این امر در جهت اطلاع‌رسانی اعضا مفید است..

زمانی که کارهای زیرگروه‌ها به پایان رسید نوبت به جمع شدن اعضای کل گروه برای به نتیجه رساندن نهایی پروژه هست. اغلب مواقع مسئولیت‌هایی که در ابتدای کار به هرکدام از اعضا اعطاشده است در حین پروژه تغییر می­کند.

 

۸- ارزیابی کار گروهی

همواره سنجش عملکرد نتیجه کارها چه به‌صورت گروهی و چه از منظر شخصی مفید هست. اهم توجه این موضوع می‌تواند معطوف به چگونگی تولید محصول نهایی، چگونگی وابستگی افراد گروه به یکدیگر و چگونگی پیشرفت هر عضو در حین پروژه باشد. برای این منظور هر عضو بایست این پرسش‌ها را بتواند پاسخ دهد که:

  • تا چه حد اهداف گروه را محقق کرده­اید؟
  • تا چه حد اهداف شخصی محقق شده­اند؟
  • مهم‌ترین سه‌کاری که به‌خوبی پیش رفته­اند؟
  • سه‌کاری که احتیاج به فعالیت بیشتر داشتند؟

 

۹- ارتباطات

زمانی که یک گروه با همکاری هم فعالیتی را انجام می‌دهند، تمامی اعضای آن بایستی از نحوه پیشرفت کارها باخبر باشند. اعضا نباید به‌عنوان مجموعه‌ای از اعضای جدا از هم کار کنند بلکه آن‌ها می‌بایست به‌مانند تیمی باهم همکاری نمایند.

برای همکاری موفق بایست:

  • راجع به فعالیت خود صحبت نمایند-پیشرفت کارها، چه جنبه‌هایی از کار به‌خوبی پیش می‌رود، مشکلات فرآیندها در کدام قسمت آن هست؟
  • این کار می‌تواند الکترونیکی و یا از طریق جلسات علنی انجام گیرد.
  • راجع به خود صحبت نمایند-احساسی که راجع به کار خود و یا گروه دارند را بیان نمایند.
  • مطرح کردن ایده­ها، سعی کنید که منفی نگر نباشید
  • حمایت و بازخورد کاری را نسبت به دیگران نشان دهید
  • به نظرات افراد دیگر گوش کنید و از اوضاع ابراز نارضایتی ننمایید.

نتایج تعاملات داخل گروه:

  • جلوگیری از جدا شدن اعضا
  • میزان تولیدکنندگی را افزایش می­دهد

 

۱۰- ارائه بازخورد

زمانی که عضو گروهی هستید این فرصت رادارید که بر کارهای سایر اعضای گروه نظرات خود را ارائه دهید. تعدادی قانون وجود دارد که کمک می­کنند تا بازخورد بهتری به سایر اعضای گروه در جهت بهتر نمودن نتایج کارشان بدهید:

  • گوش داد/خواندن با دقت به شرح فعالیت سایر اعضا
  • آغاز کردن کارهای مثبت و پایان دادن به فعالیت­های منفی ؛ فعالیت­هایی که باعث آسیب به کار سایرین نباشد، بلکه یاریگر آن­ها باشد.
  • انتقاد­گر نباشید؛ همواره به این اصل اعتقاد داشته باشید که می‌توان کاری را به نحو بهتری انجام داد
  • تمرکز را روی مسائل اصلی معطوف نمایید؛ به موضوعات فرعی فقط درصورتی‌که اشتباه هستند توجه کنید
  • به این اصل توجه کنید که هر کس راه متفاوتی را برای انجام دادن کاری پیشی می‌گیرد. انعطاف‌پذیر باشید و به این فکر نکنید که خود شما فعالیت خاصی را به چه نحوی انجام می­دهید.
  • بازخورد روی پیشنهاد‌ها خود را از سایر اعضای گروه بطلبید- آیا مفید بودید؟ آیا زیاده‌گویی کردید یا کم‌حرف زدید؟

 

۱۱- برخورد با مشکلات

اغلب اوقات گروه‌ها می‌توانند با مشکلات زیادی مواجه شوند. در این میان می­توان موارد زیر را نام برد:

  • برخی از اعضای گروه در جلسات گروه شرکت نمی‌کنند.- قوانین بنیادی را به آن‌ها یادآوری کنید و شرحی از مطالب موردبررسی در جلسات را دو روز قبل از جلسه به آن‌ها ارسال نمایید
  • برخی از اعضای گروه خیلی ساکت هستند.- تشویق آن‌ها به صحبت کردن و مشارکت آن‌ها را تحسین نمایید. البته برخی هم شخصیت درون‌گرایی دارند. فکرشان معطوف به کار است ولی فقط حرف نمی‌زنند. تشخیص این افراد باید از روی رفتارهای روزمره صورت گیرد.
  • برخی افراد پروژه را جدی نمی‌گیرند.- به آن‌ها در مورد مسئولیت‌هایشان متذکر شویم
  • برخی از اعضا نقشی منفی در پروژه دارند- از آن‌ها درخواست نماییم که نکات مثبت مسئله را ببینند
  • بعضی از افراد گروه شخصیتی مدعی دارند- آن‌ها را جهت اداره جلسه گروهی دعوت کنیم، یک مدیر جلسه خوب بایست بتواند سایر افراد را به ارائه دیدگاه‌های خود تشویق نماید.

 

منبع: http://www.lboro.ac.uk/library/skills

11 thoughts on “یازده کلید کار گروهی (قسمت سوم روش تدریس کارگروهی)

  1. Pingback: روش تدریس مباحثه ای | روش تدریس

  2. Pingback: روش تدریس اعضای گروه TMTD | روش تدریس

  3. میلاد says:

    سلام اقای حافظی نژاد خیلی سایت مفیدی دارید امیدوارم موفق بشید
    در مورد روش تدریس گروهی باید بگم در کلاس ۳۰ نفره حقیقتا این کار خیلی دشواری هست چرا چون دانش آموزان مقطع ابتدایی به جای اینکه کار رو جدی بگیرن و به کار گفته بپردازند همش با حرف های بیهوده و بچگانه با خنده و جوک و سر و صدا نتیجه ای که معلم انتظارش داره به ارمغان نمیاد. و در نهایت معلم مجبور میشه از روش تدریس گروهی به ندرت استفاده کند. من خودم به شخصا در کلاس متکلم وحده نیستم و همیشه دانش اموزان را در امر تدریس مشارکت میدم مثل پرسش و پاسخ و همیشه در امر تدریس فعال هستند.
    خیلی ایده های بزرگی در تدریس داشتم اما متاسفانه بخاطر شرایط و امکانات محدود به تاریخ پیوست.

  4. یکک معلم says:

    متاسفانه زمانی که می خوام کار گروهی در کلاس انجام دهم از مرحله ی ۴ بیشتر نمی توانم جلو بروم
    در آخر هم من و دانش آموزان به این نتیجه می رسیم که هرکس خودش کارش را انجام دهد.
    به نظر من کارگروهی در کلاس ۳۸ نفره دختران متوسطه ی ۱ آن هم در یک کلاس کوچک کاری نشدنی است.
    ممنون از مطالب خوب شما . با آرزوی موفقیت. یک معلم از مشهد مقدس

  5. ناصر محلاتی says:

    سلام جناب استاد حافظی نژاد عزیز
    از اینکه عاشقانه پیگیر روش های تدریس هستید از شما سپاسگذارم . این کار شما تا حدودی ضعف های آموزش های ضمن خدمت را جبرا ن می کند. ای کاش همه ی معلمان از سایت شما باخبر باشند. بنده توسط یکی از همکاران از این سایت مطلع شدم و در طی ۲ ماه آشنایی آدرس آن را به سایرین داده ام.
    امیدوارم در این راه ثابت قدم باشید. دعای خیر معلمان پشت پناه شماست
    ناصر محلاتی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *