مقاله  نقش بازی در یادگیری سه قسمت دارد

۱- به نقش بازی در یادگیری بر اساس مطالعات علمی که بر روی مغز صورت گرفته است می‌پردازیم. (با تصرف و تلخیص کتاب مغز و آموزش نوشته‌ی اریک جنسن).

۲-در انتها سه بازی قابل اجرا در مدارس و محیط های آموزشی را پیشنهاد می کنیم.

۳- فیلم های آموزشی از معلمان سراسر جهان که بازی تدریس تدریس می کنند را مشاهده خواهید کرد.

 

نقش بازی در یادگیری :

دانشمندان سال‌ها تصور می‌کردند که کار مخچه فقط تنظیم حرکات بدن است. ولی بعدها مشخص شد که مخچه در یادگیری هم نقش مهمی دارد.

دانشمندانی به نام هنریتا لاینر[۱] و آلن لاینر[۲] بر مخچه تمرکز داشتند و اکتشافات مهمی  کردند.

آن‌ها متوجه شدند که:

مخچه تنها یک‌دهم حجم مغز را اشغال کرده است، اما بیش از نصف تعداد نورون‌های مغز را در خود جای‌داده است.

مخچه حدود ۴۰ میلیون رشته‌ی عصبی دارد، یعنی چهل برابر بیشتر از دستگاه عصبی بسیار پیچیده‌ی بینایی!

این رشته‌ها نه‌تنها اطلاعات قشر مخ را داخل مخچه می‌کنند، بلکه آن‌ها را به قشر مخ بازمی‌گردانند. اگر این ارسال منحصر به عملکرد حرکتی بود، پسر چرا ارتباطی چنین قدرتمند در هر دو جهت در تمام نواحی مغز توزیع‌شده است؟

رابرت دو[۳] عصب‌شناس دانشگاه پورت لند، ثابت کرد که حرکت و تفکر باهم ارتباطی نزدیک دارند. مخچه‌ی یکی از بیماران او آسیب‌دیده بود. شگفت‌آور این بود که عملکرد شناختی‌اش(یادگیری و تفکر) دچار مشکل شده بود. بدین ترتیب دیگر کسی نتوانست ارتباط بین حرکت و تفکر را انکار کند.

اما حرکت و بازی چه اهمیتی در یادگیری دارد؟

محرک‌های داخل تارهای عصبی، از مخچه به بقیه‌ی قسمت‌های مغز، ازجمله سیستم بینایی و قشر حسی، پس‌وپیش می‌شوند.

این کنش‌ها به حفظ تعادل، تبدیل تفکر به عمل و هماهنگی حرکات کمک می‌کند. به همین علت است که بازی‌هایی چون تاب خوردن، غلت خوردن که حرکت گوش داخلی را تحریک می‌کنند بسیار ارزشمندند.

پیتر استریک[۴] ارتباطی دیگر کشف کرد. کارکنان او، مسیری را از مخچه به بخش‌هایی از مغز یافتند که در حافظه، توجه و درک فضایی نقش دارد.

جالب آن‌که

آن بخش از مغز که حرکت را پردازش می‌کند، همان بخشی است که یادگیری را پردازش می‌کند.

درواقع تحقیقات کلاسی، بالینی و زیست‌شناختی بنیادینی وجود دارد که از این نتیجه حمایت می‌کنند و همه بر این باورند که بین تفکر و حرکت رابطه‌ی تنگاتنگی وجود دارد.

پرسیکات[۵] نشان می‌دهد: که اگر حرکات ما دچار مشکل شدند، مخچه و ارتباطات آن با مناطق دیگر مغز لطمه می‌بینند.

او می‌گوید:

مخچه در رفتار پیچیده‌ی عاطفی (هوش عاطفی) نیز دخیل است.

آزمایش‌های وی با موش این نتایج را نشان دادند. موش‌هایی که مخچه‌شان نقص داشت، در آزمون ماز (هزارتو) ضعیف‌تر از بقیه‌ی موش‌ها عمل کردند.

بسیاری از محققان این نکته را تأکید کرده‌اند که هماهنگی حسی – حرکتی در آمادگی برای مدرسه، بسیار ضروری است.

در تحقیقی که در سیاتل واشنگتن انجام گرفت، دانش آموزان کلاس سوم مفاهیم هنرهای زبانی را از طریق حرکات موزون آموختند. گرچه ی نمره‌ی خواندن دانش آموزان در آن ناحیه ۲ درصد کاهش داشت، اما نمره‌ی افرادی که در حرکات موزون شرکت کرده بودند، طی شش ماه ۱۳ درصد افزایش یافت.

این حرکات عبارت بودند از:

• چرخیدن
• سینه‌خیز رفتن
• غلت زدن
• تکان خوردن
• ورجه‌ورجه کردن
• اشاره کردن
• حرکات یکسان.

لیل پالمر[۶] از دانشگاه ونیونا، افزایش توجه و تقویت خواندن را درنتیجه‌ی این فعالیت‌های تحریک‌کننده اثبات کرده است. (نقش بازی در یادگیری)

چرا شاگردان دوست دارند صندلی را روی دوپایه‌ی عقب نگه‌دارند؟

دیوید کلارک[۷] نشان داد که بعضی فعالیت‌های خاص چرخشی، منجر به هوشیاری، توجه و آرامش در کلاس می‌شود.

دانش‌آموزانی که صندلی خود را روی دوپایه‌ی عقب آن حرکت می‌دهند، اغلب مغز خود را با حرکتی تحریکی می‌کنند که فعال‌کننده‌ی دهلیز نیز هست.

این عمل گرچه فعالیت امنی نیست، اما برای مغز خوب است. ما باید دانش آموزان و دانشجویان را به فعالیت‌هایی وادار کنیم که ایمنی بیشتری دارند.هر زمان مشاهده کردین که شاگردانتان حرکات تعادلی انجام می دهند یعنی خسته شده اند و با این کار دارند مغز خود را هوشیار نگه می دارند.

پس وقت آن است که کاری کنید تا بدن آن ها حرکت کند.

در ادامه چند بازی مناسب برای کلاس را معرفی می‌کنیم تا نقش بازی در یادگیری را بیشتر درک کنید.

 

بازی‌های مناسب برای کلاس که بر یادگیری موثر هستند.

پانتومیم

دانش آموزان به گروه‌های دونفری تقسیم می‌شوند و هر نفر باید برای نفری بعدی به‌وسیله‌ی پانتومیم به سؤالات زیر پاسخ دهد:

1. امروز چه هدفی دارم
2. برای رسیدن به هدفم باید چه‌کارهایی انجام دهم
3. چرا برایم مهم است که امروز به اهدافم برسم

 

استفاده از بدن به‌جای واحد اندازه‌گیری

معلمان می‌توانند به‌جای واحدهای اندازه‌گیری مرسوم از اعضای بدن استفاده کنند (برای ایجاد تنوع) مانند مثال‌های زیر:

1. ارتفاع این کمد چند وجب است؟
2. وزن این جعبه چه کسری از وزن بدن شماست؟

 

مناظره با حرکت

1.  در یک فضای بزرگ مثلاً حیات مدرسه، نمازخانه یا سالن ورزشی سه مکان مشخص کنید؛ مانند شکل
2. مکان‌های مشخص‌شده را به این صورت نام‌گذاری کنید: ۱-موافقم ۲-مخالفم ۳- مطمئن نیستم
   
3. مسئله‌ای چالش‌برانگیز مطرح کنید. مثلاً: رفتار روی قیافه تأثیر دارد. آدم‌های خوشگل خوب‌اند و آدم‌های زشت بد.
4. افراد با توجه به اینکه موافق باشند، مخالف باشند یا مطمئن نباشند در هرکدام از محل‌ها قرار می‌گیرند. ممکن است در موضوعی ۳ مخالف باشند و ۱۷ نفر موافق، اشکالی ندارد قرار نیست به‌صورت مساوی در هر قسمت تقسیم شوند
5. نفر اول هر گروه دلیل موافقت، مخالفت یا عدم اطمینان خود را می‌گوید. سپس نفر دوم هر گروه و این کار به‌نوبت انجام می‌گیرد و تمام افراد باید دلیلی داشته باشند
6.  پس از پایان صحبت هر نفر، خود آن شخص و بقیه‌ی افراد می‌توانند نظرشان را عوض کنند مثلاً از گروه موافق به گروه مطمئن نیستم بروند

در این بازی هرکس که قدرت استدلال بهتری داشته باشد می‌تواند نظر دیگران را عوض کند و بر روی دیگران تأثیر بگذارد. این بازی برای پی بردن به قدرت متقاعدسازی و افزایش هوش اجتماعی بسیار مناسب است و چون با حرکت و هیجان همراه است توجه بسیاری را جلب می‌کند جذاب است.

 

نکات مهم در این بازی:

• فقط شخصی که نوبت اوست می‌تواند صحبت کند و بقیه باید صبورانه گوش کنند و خارج از نوبت اظهارنظر نکنند.
• نقش استاد یا معلم فقط هدایت کردن بحث، نظم دادن و نتیجه‌گیری در انتها است. (گاهی اوقات به علت اختلاف زیاد نمی‌شود به نتیجه‌ی جامعی رسید که عیبی ندارد چون هدف این بازی افزایش هوش اجتماعی است که به آن دست پیداکرده‌ایم)
• معلم یا استاد نباید نظر خود را تحمیل کند. همه باید آزادانه صحبت کنند.
• فاصله‌ی افراد نباید زیاد دور از هم و یا زیاد نزدیک به هم باشد با توجه به تعداد افراد و فضا، فاصله‌ی مناسب را انتخاب کنید.
• اگر در حالت عادی در مدیریت کلاس مشکل‌دارید و اقتدار کافی ندارید این بازی را به کمک همکاران ماهرتر انجام دهید.

 

شما چه بازی هایی در کلاس انجام می دهید؟ در قسمت دیدگاه ها برای ما بگویید:

[۱] Henrietta leiner [۲] Alan Leiner [۳] Robert Dow [۴] Peter Strick [۵] Prescott [۶] Lyelle Palmer [۷] David Clarke

نقش بازی در یادگیری – تاثیر بازی در یادگیری

فیلم بازی در کلاس درس